Δρ. Ιωάννης Βελέντζας

Εισαγωγή

Κατ’αρχήν  αναφέρονται τα νοσήματα που θα συναντήσει ο θεράπων ιατρός στις κατ’ οίκον επισκέψεις.

Πρέπει να λάβει υπ΄όψιν του ότι ή θα πρόκειται για κυρίως διαγνώσεις , δηλαδή ο λόγος της επίσκεψης του θα οφείλεται κυρίως στα συμπτώματα που προκαλεί το νευρολογικό νόσημα, ή για δευτερεύουσα διάγνωση,  η οποία πρωταρχικά ίσως να μην ευθύνεται για τα βασικά συμπτώματα, αλλά κατ’ αρχήν να συμβάλλει σε αυτά και επιπλέον να υπάρχει ο κίνδυνος να επιδεινώσει η από τον ιατρό εφαρμοζόμενη θεραπεία το νευρολογικό νόσημα.  Ακόμη θα πρέπει ο θεράπων ιατρός να έχει την ικανότητα να ταξινομήσει τα τυχόν αναφερόμενα συμπτώματα, που σίγουρα δεν είναι μόνο νευροψυχιατρικά, όπως θα δούμε παρακάτω, αλλά παρουσιάζουν όλο το εύρος σωματικών διαταραχών. Εάν η ταξινόμηση είναι αμφίβολη θα πρέπει να ζητηθεί η συμβουλή του ειδικού, ώστε να αποφευχθούν λάθη, που μπορεί για ορισμένους νευρολογικούς ασθενείς να αποβούν μοιραία. Δυστυχώς η μη επαρκής αξιολόγηση μιας νευρολογικής διάγνωσης έχει οδηγήσει ακόμη και εντός νοσοκομείου και με  χειρισμούς έμπειρων ιατρών σε σοβαρές συνέπειες για τον ασθενή.

Όσο μεγαλύτερο είναι το βάρος του νευρολογικού νοσήματος, τόσο περισσότερο θα συμβάλλει  αυτό στα βασικά συμπτώματα και τόσο πιο επικίνδυνος  θα είναι ο τυχόν μη υπολογισμός του.

Ανάλογα με τη  νευρολογική διάγνωση αναφέρονται  στη συνέχεια οι αναγκαίοι κύριοι χειρισμοί στην περίθαλψη και τυχόν «παγίδες».

Τέλος αναφέρονται συνωδά νευρολογικά συμπτώματα σε συχνά απαντώμενα άλλα νοσήματα και εκεί πιθανές παγίδες.

Συχνές νευρολογικές διαγνώσεις: (Αυτές θα ταξινομηθούν ανάλογα με τα κύρια συμπτώματα που διαπιστώνονται στην εξέταση)

Με κύριο σύμπτωμα την σπαστικότητα:  Εγκεφαλικά ισχαιμικά επεισόδια, εγκεφαλικές αιμορραγίες, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, κακώσεις , ισχαιμίες , αιμορραγίες του νωτιαίου μυελού,  όγκοι εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού, καταστάσεις κατόπιν φλεγμονής του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, σκλήρυνση κατά πλάκας και άλλα απομυελινωτικά νοσήματα του κεντρικού νευρικού συστήματος.

Συχνά άλλα συμπτώματα: Παρέσεις κεντρικού τύπου, αστάθεια , υπαισθησία κεντρικού τύπου, διαταραχές της κατάποσης, της  κυστικής λειτουργίας,  ημιανοψία και άλλες διαταραχές της όρασης, επιληπτικές κρίσεις, διαταραχές του ύπνου, απραξία, σύγχυση.

Νοσηλεία:  Αλλαγή θέσης με οδηγίες στους φροντιστές, ενυδάτωση, φυσιοθεραπεία κατ’ οίκον που, πρέπει να περιλαμβάνει και αναπνευστική φυσιοθεραπεία, εξέταση για πνευμονικές κυρίως και κυστικές λοιμώξεις, σχολαστικός έλεγχος για κατακλίσεις, παθολογική θεραπεία ανάλογα με τις αιτίες, και παράγοντες κινδύνου που οδήγησαν στην πάθηση, π. χ. πίεση, ζάχαρο πηκτικότητα του αίματος κλπ. σε εγκεφαλικές ισχαιμίες, έλεγχος τυχόν παρενεργειών λόγω της λήψης φαρμάκων, π.χ. αυξημένες τρανσαμινάσες λόγω λήψης αντιλιπαιμικών και αντιεπιληπτικών φαρμάκων. Κάθε νέα νευρολογική σημειολογεία, σύγχυση ή πτώση της εγρήγορσης σημαίνει πρωτοπαθή νευρολογική,  π.χ. νέα ισχαιμία, επιληπτική κρίση, ή δευτεροπαθή επιδείνωση π.χ. λοίμωξη του αναπνευστικού.

Δυσκαμψία, υποκινησία, δυστονία, ανήσυχα πόδια και κορμός:  Ιδιοπαθής μορφή της νόσου του Πάρκινσον, σύνδρομα Πάρκινσον plus, άλλα εκφυλιστικά νοσήματα του εγκεφάλου κληρονομικής και μη αιτιολογίας, ιδιοπαθείς και φαρμακογενείς δυστονίες, σύνδρομο ανήσυχων ποδιών και κορμού.

Συχνά άλλα συμπτώματα: Ορθοστατική υπόταση, δυσκοιλιότητα, δυσκαταποσία, ζάλη, διαταραχές της οφθαλμοκινητικότητας και της όρασης, δυσαρθρία, εναλλαγές στην ικανότητα κίνησης, αστάθεια, δυσπραξία βάδισης και άλλα συμπτώματα εκτελεστικής δυσπραξίας, άλλες γνωσιακές διαταραχές, κατάθλιψη, διαταραχές του ύπνου με ή χωρίς ανήσυχα πόδια, οπτικές κυρίως παραισθήσεις.

Νοσηλεία: Αλλαγή θέσης, έλεγχος για κατακλίσεις, ενυδάτωση, έλεγχος για κατάποση και τυχόν εισροφήσεις, έλεγχος για πνευμονικές ή λοιμώξεις του ουροποιητικού, έλεγχος της αυτοδυναμίας της κίνησης του ασθενούς γιατί πρόκειται συνήθως για προϊούσες εκφυλιστικές παθήσεις. Έλεγχος παρενεργειών των χορηγουμένων φαρμάκων, π.χ. οιδήματα, υπνηλία στους αγωνιστές ντοπαμίνης, υπόταση σε αντιυπερτασική αγωγή, όψιμες δυσκινησίες στα νευροληπτικά φάρμακα. Προσοχή! Η διακοπή της αντιπαρκινσονικής αγωγής για οποιονδήποτε λόγο, μπορεί να σημάνει σοβαρή επιδείνωση των συμπτωμάτων δυσκαμψίας και ακινησίας με τραγικές συνέπειες για τον ασθενή. Πολλά φάρμακα, ιδίως νευροληπτικά,  που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία ψυχοκινητικών διαταραχών και παραισθήσεων, μπορούν να επιφέρουν σοβαρή επιδείνωση των παρκινσονικών συμπτωμάτων.

Περιφερικού τύπου παρέσεις: Πολυνευροπάθειες μεταβολικής, τοξικής  ή κληρονομικής αιτιολογίας, πολυνευρίτιδες,πολυριζονευρίτιδες, νοσήματα των προσθίων κεράτων, μυοπάθειες, μυοσίτιδες , μυασθενικά σύνδρομα.

Νοσηλεία: Αλλαγή θέσης, έλεγχος για κατακλίσεις, κινησιοθεραπεία, αναπνευστική θεραπεία, έλεγχος καρδιακών αρρυθμιών, λοιμώξεων, έλεγχος μεταβολικών  αιτιολογικών, τοξικών  παραμέτρων, έλεγχος ηλεκτρολυτών . Προσοχή σε φάρμακά που επιδεινώνουν τα συμπτώματα, π.χ. βενζοδιαζεπίνες σε μυασθένειες, νευροληπτικά σε ιστορικό κακοήθους νευροληπτικού συνδρόμου. Ανάλογα με τη φαρμακοθεραπεία πρέπει και να διαφοροποιηθεί η μυασθενική από την χολινεργική κρίση. Σε τέτοιες περιπτώσεις καλύτερα να ζητείται η συμβουλή του ειδικού.

Γνωσιακές διαταραχές: Εκφυλιστικού τύπου άνοιες, άνοιες αγγειακής αιτιολογίας, μεταβολικής αιτιολογίας,  οργανικά ψυχοσύνδρομα διαφόρων αιτιολογιών.

Συχνά συμπτώματα: Αποπροσανατολισμός, μείωση/απώλεια πρόσφατης μνήμης, απραξία, παθολογικά αυξημένη ψυχοκινητικότητα, αϋπνία, κατάθλιψη, μανία, παραισθήσεις, ακράτεια ούρων, κοπράνων, έλλειψη συνεργασίας.

Νοσηλεία: Ενυδάτωση,έλεγχος βάρους,  έλεγχος  για πιθανό τραυματισμό,  έλεγχος ηλεκτρολυτών, έλεγχος για λοιμώξεις, κατακλίσεις, μεταβολικός έλεγχος, έλεγχος για σοβαρές  παρενέργειες της φαρμακευτικής αγωγής, ιδίως στους υπερήλικες. Έλεγχος της σταδιακής επιδείνωσης των νευροεκφυλιστικών νοσημάτων. Η απότομη επιδείνωση της γνωσιακής διαταραχής έχει συνήθως παθολογικό παράγοντα ως αιτία.

Οι ανωτέρω διαγνώσεις και συμπτώματα δύνανται να συνυπάρχουν, δίχως πάντα άμεση σχέση,  με παθολογικές διαγνώσεις. Λόγω της συνύπαρξης πρέπει πάντα να λαμβάνεται υπ’ όψιν, ότι τα συμπτώματα αλληλοεξαρτώνται και χειροτερεύουν αλληλένδετα. Η μυοπάθεια χειροτερεύει π.χ. την πνευμονία και αντιστρόφως. Η γνωσιακή διαταραχή επιδεινώνεται σε μια λοίμωξη του αναπνευστικού η ουροποιητικού συστήματος δεν επιδεινώνει άμεσα με τη δικήτης επιδείνωση τις ανωτέρω λοιμώξεις.