Δρ. Ιωάννης Βελέντζας

Πάρκινσον - Parkinson

Η νόσος του Πάρκινσον οφείλεται σε ένα βραδύ εκφυλισμό του ραβδωτού σώματος. Στην ουσία εκφυλίζονται οι αποθήκες της ντοπαμίνης αλλά και οι ντοπαμινεργικοί νευρώνες. Το ραβδωτό σώμα αποτελεί ένα σύστημα πυρήνων στα βασικά γάγγλια, τα οποία βρίσκονται κάτω από τον φλοιό του εγκεφάλου και είναι μεταξύ άλλων υπεύθυνα για την μυϊκή τάση και την ταχύτητα διεκπεραίωσης μιας κίνησης, της οποίας η εκτέλεση έχει προαποφασισθεί στον μετωπιαίο λοβό. Η δυσλειτουργία του ραβδωτού σώματος, που οφείλεται στην έλλειψη ντοπαμίνης, λειτουργεί ανασταλτικά στον κινητικό φλοιό, που λαμβάνει εντολές από τα ενδότερα τμήματα του μετωπιαίου λοβού. Έτσι παρατηρείται το κύριο φαινόμενο της νόσου του Πάρκινσον που είναι η δυσκαμψία και η βραδυκινησία. Ο τρόμος (τρέμουλο), που είναι πιο εντυπωσιακό σύμπτωμα, αλλά σπανίως ενοχλεί τους ασθενείς από τη νόσο του Πάρκινσον στην καθημερινότητά τους έχει περισσότερο να κάνει με την έλλειψη επίδρασης της ντοπαμίνης στα κατώτερα τμήματα του θαλάμου αλλά και με άλλους πιο πολύπλοκους μηχανισμούς. Επιπλέον νευρολογικό σύμπτωμα της νόσου είναι και η απώλεια σταθερότητας σε ορθοστασία και βάδιση καθώς και ο προγραμματισμός της βάδισης, που οφείλονται επίσης στην επίδραση της ντοπαμίνης στον εγκεφαλικό φλοιό. Κατά τη διάρκεια της εξέλιξης της νόσου παρουσιάζεται κατάθλιψη η άνοια σε ένα ποσοστό μέχρι 30% αντίστοιχα, όπως και νευροφυτικές διαταραχές όπως δυσκοιλιότητα ή υπόταση. Υπάρχουν παρεμφερή με την ιδιοπαθή μορφή της νόσου του Πάρκινσον νοσήματα, που τις περισσότερες φορές δυστυχώς έχουν ταχύτερη εξέλιξη. Συνιστάται πάντα για τη διάγνωση και θεραπεία της νόσου έμπειρος στα κινητικά νοσήματα νευρολόγος.

Δυστονία - Dystonia

Η δυστονία ορίζεται ως συνεχής, ακούσια, ακανόνιστη, διαρκής η διακεκομμένη, παλλόμενη η και τρομώδης σύσπαση ενός η και περισσοτέρων μυών, μυϊκών ομάδων η και ολόκληρου του μυϊκού συστήματος, που δεν έχει ως κύριο αίτιο την διακοπή επικοινωνίας του φλοιού με το νωτιαίο μυελό, όπως θα συνέβαινε κυρίως μετά από εγκεφαλικά επεισόδια ή τραύματα του νωτιαίου μυελού, αλλά οφείλεται περισσότερο σε δυσλειτουργία των αισθητικών κυκλωμάτων που προΐστανται του κινητικού φλοιού, όπως νεότερες εργασίες έχουν δείξει. Αυτό φαίνεται και από το ότι συχνά απλοί χειρισμοί, που επιφέρουν κάποιο αισθητικό ερέθισμα, διορθώνουν παροδικά δυστονικές συσπάσεις, όπως βλέπουμε σε μια από τις πιο συχνές μορφές δυστονίας, το σπαστικό ραιβόκρανο. Όταν οι δυστονίες εμφανισθούν στον ενήλικα δίχως να υπάρχει προϊστορία, έχουν συχνότερα ιδιοπαθή (άγνωστη) αιτιολογία, σπανιότερα βρίσκονται μεταβολικές η κληρονομικές βλάβες, σε νεώτερη ηλικία η κληρονομική αιτιολογία είναι συχνότερη. Η θεραπεία είναι φαρμακευτική από το στόμα, με ενδομυϊκή χορήγηση αλλαντικής τοξίνης ή και επεμβατική με εμφύτευση ηλεκτροδίων για εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση. Για την διάγνωση και κατάλληλη θεραπεία συνιστάται η συμβουλή έμπειρου στις κινητικές παθήσεις νευρολόγου.

Ιδιοπαθής τρόμος - Idiopathic Tremor

Ο ιδιοπαθής τρόμος παρατηρείται κυρίως στη διενέργεια σκόπιμων κινήσεων των άνω άκρων όπως στο γράψιμο, στο κράτημα κυρίως ελαφρών αντικειμένων, όπως π.χ. ενός ποτηριού ή πιρουνιού και δύναται να επεκταθεί στο κεφάλι και στη φωνή. Εντείνεται συχνά σε συγκινήσεις, και μειώνεται συχνά με ήπια λήψη αλκοόλ. Σε βαριές μορφές δυσκολεύει αφάνταστα την αυτοσυντήρηση. Απαντάται σε όλες σχεδόν τις ηλικίες αν και κάπως συχνότερα στους ηλικιωμένους. Η θεραπεία έγκειται σε λήψη φαρμάκων, στις βαρύτερες μορφές του ανταποκρίνεται άριστα και στην εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση. Για την σωστή διαφοροδιάγνωση του τρόμου και την διαλογή της θεραπείας απαιτείται και εδώ η συνδρομή έμπειρου σε κινητικές παθήσεις νευρολόγου.

Εγκεφαλικά επεισόδια - Stroke

Τα εγκεφαλικά επεισόδια έγκεινται στη νέκρωση εγκεφαλικού ιστού που οφείλεται πάλι είτε σε έλλειψη τροφοδοσίας αίματος λόγω διακοπής ροής ενός αγγείου χωρίς τη δυνατότητα να αναλάβουν την τροφοδοσία αυτή παρακείμενα αγγεία, είτε σε εγκεφαλική αιμορραγία λόγω ρήξης ενός μεγαλυτέρου αγγείου με συνέπεια την καταστροφή ιστού. Η διακοπή της αιματικής ροής (ισχαιμία) συμβαίνει σε πάνω από 80% των περιπτώσεων. Ανάλογα με την σπουδαιότητα για τις εγκεφαλικές λειτουργίες και τον όγκο του κατεστραμμένου ιστού εκτείνεται το μέγεθος της νευρολογικής βλάβης. Η επαναφορά των νευρολογικών λειτουργιών εξαρτάται πάλι από το πόσον άλλα κέντρα του εγκεφάλου θα έχουν την ικανότητα να τις αναλάβουν, κάτι που επιτυγχάνεται μόνο με την εφαρμογή της κατάλληλης νευρολογικής αποκατάστασης. Σημαντική είναι η πρόληψη επόμενων εγκεφαλικών επεισοδίων, κάτι που γίνεται εφικτό με την διάγνωση και θεραπεία διάφορων παραγόντων κινδύνου όπως π.χ. της υπέρτασης, του ζαχάρου, των υπερλιπιδαιμιών, διαφόρων καρδιακών αρρυθμιών και της θρομβοφιλίας (αυξημένης τάσης πηκτικότητας του αίματος). Για την διάγνωση και την θεραπεία των εγκεφαλικών επεισοδίων απαιτείται εκτός από νευρολόγο και η συνεργασία άλλων ειδικοτήτων (καρδιολόγος, παθολόγος, νευροχειρουργός, έμπειρος σε νευρολογική αποκατάσταση φυσίατρος). Σε ορισμένα κέντρα, και σε περίπτωση που ο ασθενής έχει προσκομισθεί έγκαιρα εκεί, είναι δυνατή η διάνοιξη του αγγείου που έχει κλείσει είτε με ενδοφλέβια χορήγηση θρομβολυτικού φαρμάκου είτε τοπικά στο ίδιο το αγγείο δια μέσου καθετηριασμού. Η εφαρμογή των τελευταίων μεθόδων απαιτεί εμπειρία για το ποιοι ασθενείς είναι κατάλληλοι και προϋποθέτει και την ύπαρξη τεχνικών μέσων στο νοσοκομείο που διακομίζεται ο ασθενής.

Άνοια - Dementia

Συχνό πια φαινόμενο με την αύξηση του μέσου όρου ηλικίας. Εκτός όμως από την τυπική εκφυλιστική άνοια που, τόσο καλά μας περιέγραψε πριν από πολλα χρόνια ο Alois Alzheimer πολύ πριν την ταυτοποιήσουν οι νευρολογοπαθοανατόμοι, υπάρχουν και άλλοι τύποι που ταξινομούναι ανάλογα με τα συμπτώματα και την αιτία π. χ. η αγγειακού τύπου άνοια, κάτι που απαιτεί αρκετή εμπειρία στον τομέα για την διάγνωση και θεραπεία. Επί μέρουςεκτενή νευροψυχολογικά τεστ είναι συχνά απαραίτητα. Διόλου σπάνια μπορεί να κρύβεται πίσω από μια φαινομενική άνοια κάποιο μεταβολικό νόσημα η τοξική επίδραση ή κάποια κατάθλιψη. Το κύριο σύμπτωμα (όχι όμως πάντα βασικό) που μας δημιουργεί την υποψία για την ύπαρξη άνοιας είναι η μείωση ή απώλεια της πρόσφατης μνήμης, για την διάγνωση όμως δεν αρκεί μόνο αυτό. Πρέπει να υπάρχουν και συνωδά συμπτώματα όπως π. χ. μείωση του προσανατολισμού ή η δυσκολία να εκτελεσθούν στη σωστή σειρά απλές διαδικασίες της καθημερινότητας. Συχνά η άνοια συνοδεύει άλλα νευροεκφυλιστικά νοσήματα όπως π.χ. η νόσος του Πάρκινσον. Επίσης συνοδεύεται από πολλά επιπλέον επί μέρους συμπτώματα (όπως π. χ. αϋπνία, επιθετικότητα) κάτι που δυσκολεύει επιπλέον τη θεραπεία. Στο μέλλον αναμένεται μεγάλη εξέλιξη στον τομέα της θεραπείας λόγω της τεράστιας κοινωνικής ανάγκης.

Πολυνευροπάθεια - Polyneuropathy

Πρόκειται για παθήσεις των περιφερικών νεύρων και των νεύρων που ανήκουν στο νευροφυτικό σύστημα. Οι άξονες (νευρικές ίνες) και η μυελίνη (το περίβλημα των αξόνων) εκφυλίζονται σε αυτά τα νοσήματα με αποτέλεσμα η κινητικότητα, αισθητικότητα και οι νευροφυτικά συστήματα όπως π.χ. χώνεψη, ούρηση και ο καρδιακός ρυθμός να δυσλειτουργούν. Υπάρχουν πολυνευροπάθειες όπου κυρίως εκφυλίζεται το περίβλημα η οι ίνες η και τα δύο μαζί, επίσης τέτοιες που αφορούν περισσότερο κινητικά ή αισθητικά νεύρα και άλλες που εστιάζονται περισσότερο στο νευροφυτικό σύστημα καθώς και γενικευμένες. Υπάρχουν και σπανιότερες μορφές όπου εκφυλίζεται το νευρικό κύτταρο από όπου εκφύεται η νευρική ίνα.

Οι αιτίες είναι μεταβολικές (όπως π.χ. στο διαβήτη), τοξικές (όπως π.χ. στη χρόνια χρήση αλκοόλ), λοιμώδεις αυτοάνοσες και μη (όπως π.χ. η οξεία η χρόνια πολυριζονευρίτιδα), παρανεοπλασματικές (σε διάφορες κακοήθειες),εκφυλιστικές (νοσήματα κινητικών νευρώνων, πλαγία μυατροφική σκλήρυνση) καθώς και κληρονομικές. Βασική πρώτη εξέταση για την διάγνωσή τους μετά από την σωματική είναι το μυογράφημα. Οι θεραπείες είναι συχνά πολύ εξειδικευμένες και απαιτούν έμπειρο νευρολόγο.

Σκλήρυνση κατά πλάκας - Multiple Sclerosis

Πρόκειται για μια αυτοάνοση πάθηση, στην οποία λεμφοκύτταρα «επιτίθενται» στο περίβλημα των νευρώνων του κεντρικού νευρικού συστήματος, την ονομαζόμενη μυελίνη, καταστρέφοντάς την, με αποτέλεσμα μέχρι η βλάβη να επιδιορθωθεί από τον οργανισμό να παρουσιάζονται απώλειες σε διάφορες λειτουργίες όπως δύναμη, κίνηση, αισθητικότητα, όραση, ακοή. Η φάση αυτή της νόσου ονομάζεται ώση. Η επιδιόρθωση, που αρχίζει άμεσα μετά την ώση, δεν επιτυγχάνεται 100% από τον οργανισμό με αποτέλεσμα να παραμένουν χρόνια μικρά υπόλοιπα των αρχικών συμπτωμάτων. Η έγκαιρη διάγνωση της πάθησης επιτρέπει την εφαρμογή προληπτικής θεραπείας, κυρίως με ιντερφερόνη αλλά και με γκλατιραμερακετάση με αποτέλεσμα της μείωσης του αριθμού των ώσεων, της έντασης και καταστροφικότητάς τους και την επιβράδυνση έως και την αναστολή της επιδείνωσης της νόσου. Υπάρχει και μια μορφή της νόσου, όπου τα συμπτώματα επιδεινώνονται χρονίως. Συνήθως αυτή η μορφή ακολουθεί την μορφή με τις ώσεις και επιδέχεται άλλης θεραπείας κυρίως με κυτταροστατικές ουσίες. Νέες φαρμακευτικές ουσίες όπως π.χ. μονοκλονικά αντισώματα είναι ήδη και θα είναι και στο μέλλον σε μεγαλύτερο αριθμό στη διάθεση του έμπειρου νευρολόγου, που θα πρέπει με σύνεση να αποφασίσει για την κατάλληλη θεραπεία του ασθενούς, γιατί τα νέα φάρμακα μπορεί να δείχνουν πιο αποτελεσματικά, αλλά παρουσιάζουν και επικίνδυνες παρενέργειες, όπως π.χ. η προϊούσα λευκοεγκεφαλίτιδα που προκαλείται από τον ιό JC στην χρήση του Tysabri.

Για την διάγνωση της σκλήρυνσης υπάρχουν κλινικά και εργαστηριακά κριτήρια. Οι περισσότερες μελέτες συγκλίνουν προς το συμπέρασμα της έγκαιρης προφυλακτικής θεραπείας με ανοσοτροποποιητικά φάρμακα, αφού προηγηθεί η οξεία θεραπεία της ώσης που γίνεται με μεγάλες δόσεις κορτιζόνης.

Επιληψία

Πρόκειται για μια νόσο, όπου σύγχρονες ηλεκτρικές εκφορτίσεις των εγκεφαλικών νευρικών κυττάρων κυρίως προερχομένων από τον φλοιό του εγκεφάλου καταλαμβάνουν (επιλαμβάνουν εξ ου και το όνομα επιληψία) ηλεκτρικά μια η περισσότερες εγκεφαλικές περιοχές αναστέλλοντας τμηματικά η ολοσχερώς την λειτουργία τους, όσο αυτές οι εκφορτίσεις διαρκούν. Όταν τα περισσότερα εγκεφαλικά τμήματα έχουν καταληφθεί, μιλάμε τότε για γενικευμένες κρίσεις που εμφανίζονται συχνά με τονικοκλονικούς σπασμούς σε όλο το σώμα. Υπάρχουν όμως και γενικευμένες κρίσεις που εμφανίζονται μόνο με απώλεια συνείδησης η με συγχητικές καταστάσεις. Εάν οι επιληπτικές κρίσεις διαρκούν από δευτερόλεπτα έως και μερικά λεπτά τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν από τους παρευρισκομένους περιορίζονται στο να προστατευτεί ο ασθενής από τραυματισμό. Εάν διαρκούν παραπάνω από περίπου μισή ώρα πρέπει οπωσδήποτε να μεταφερθεί ο ασθενής στο νοσοκομείο λόγω της σοβαρής πιθανότητας ύπαρξης επιληπτικού στάτους, που είναι άκρως επικίνδυνο για την υγεία του ασθενούς γιατί σαν συνέπεια μπορεί να εμφανισθεί εγκεφαλικό οίδημα.

Η διάγνωση της επιληψίας απαιτεί την συνδρομή νευρολόγου και συχνά και άλλων ειδικοτήτων για την διαφοροποίηση από άλλες καταστάσεις μείωσης η απώλειας συνείδησης. Βασική νευροφυσιολογική εξέταση είναι το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, όπου μπορεί να καταγραφούν επιληπτικά δυναμικά.Οι αιτίες είναι πολλαπλές, από εγκεφαλικά τραύματα, ισχαιμία, κληρονομικές, εκ γενετής ανωμαλίες του φλοιού, τοξικές και μεταβολικές. Συχνά δεν βρίσκεται η αιτία.

Η θεραπεία είναι τουλάχιστον στα 2/3 των επιληπτικών επιτυχής με φάρμακα, γιατί οι ασθενείς είναι πλέον με συνεπή λήψη φαρμάκων ελεύθεροι κρίσεων. Στους υπόλοιπους προχωρά η διερεύνηση για την ανεύρεση της εστίας η οποία προκαλεί τις κρίσεις (όταν πρόκειται για εστιακή επιληψία), ώστε αυτοί να προωθηθούν αν αυτό είναι δυνατόν προς την χειρουργική αντιμετώπιση με εξαίρεση της εστίας ή με εμφύτευση διεγέρτη του πνευμονογαστρικού νεύρου ή εμφύτευση ηλεκτροδίων, όταν η εξαίρεση δεν είναι δυνατή. Οι ασθενείς που αποκλείονται οιασδήποτε χειρουργικής αντιμετώπισης πρέπει να βοηθηθούν με συνδυασμό φαρμάκων η και με ειδική δίαιτα ώστε να μειωθούν οι κρίσεις όσο είναι αυτό δυνατό. Με νεότερα φάρμακα έχει επιτευχθεί σαφής μείωση της συχνότητας των επιληπτικών κρίσεων.

Μυοπάθειες και μυασθενικά σύνδρομα

Πρόκειται για μυϊκές παθήσεις με συνέπεια την εξασθένηση και την ατροφία μεμονωμένων μυών ή και ολόκληρου του μυϊκού συστήματος. Οι αιτίες είναι και εδώ πολλαπλές με τις αυτοάνοσες λοιμώδεις, κληρονομικές, τοξικές και παρανεοπλασματικές να κυριαρχούν. Διάγνωση και θεραπεία απαιτούν πείρα και εξειδικευμένες γνώσεις από τον νευρολόγο. Ο μυογραφικός έλεγχος δίνει και εδώ πρώτα στοιχεία για τη διάγνωση, απαιτεί ωστόσο έμπειρο με τη μέθοδο νευροφυσιολόγο. Ειδική μνεία γίνεται εδώ για την myasthenia gravis που δεν είναι σπάνια και η διάγνωσή της επιτυγχάνεται στις περισσότερες περιπτώσεις εύκολα με νευροφυσιολογικό έλεγγχο και έλεγχο αντισωμάτων και το μυασθενικό σύνδρομο Lambert Eaton που παρατηρείται κυρίως στο μικροκυτταρικό καρκίνο των πνευμονικών βρόγχων. Και εδώ η θεραπεία απαιτεί ειδικότερες γνώσεις.

Κατάθλιψη

Πρόκειται για μια συναισθηματική διαταραχή, στην οποία παρουσιάζονται εκτός από μελαγχολική διάθεση δυσκολίες στην συγκέντρωση και μνήμη , συναίσθημα ανεπάρκειας και αδυναμίας, κούραση, ανορεξία, ανηδονία, μείωση έως και παντελής έλλειψη ενδιαφερόντων, αϋπνία ή υπερβολική τάση υπνηλίας, άλλες νευροφυτικές διαταραχές όπως ταχυκαρδία, πτώση της λίμπιντο, υπεριδρωσία. Συχνά έχει ως συνέπεια την αδυναμία εκπλήρωσης των επαγγελματικών υποχρεώσεων και την κοινωνική απομόνωση. Σε προχωρημένα στάδια μπορεί να παρουσιαστούν και παρανοϊκές ιδέες πάντα σε σχέση με την κατάθλιψη π.χ. το συναίσθημα πτώχευσης ή καταστροφή των υπαρχόντων περιουσιακών στοιχείων. Συχνά οι προαναφερθείσες διαταραχές είναι στο προσκήνιο και η μελαγχολική διάθεση είναι δευτερεύουσα. Η κατάθλιψη χρειάζεται έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία από τον ειδικό κυρίως με φάρμακα. Ο συνδυασμός τους με ψυχοθεραπεία είναι συχνά αναγκαίος. Όταν χρονίσει, η θεραπεία της γίνεται πολύ πιο δύσκολη.

Κυκλοθυμία

Πρόκειται για εναλλαγή των συναισθηματικών διαταραχών άμεσα η μετά την πάροδο ενός ορισμένου χρονικού διαστήματος από την προηγούμενη συναισθηματική διαταραχή. Της κατάθλιψης έπεται δηλαδή η μανία με έλλειψη κρίσης , υπερβολικά καλή διάθεση, ή και επιθετικότητα, μεγαλομανία, μείωση της διάρκειας του ύπνου, χαλαροί συνειρμοί στη σκέψη. Συνιστάται και εδώ η γνώμη του ειδικού ψυχιάτρου.

Αγχώδης διαταραχή, κρίσεις πανικού, φοβίες

Στην αγχώδη διαταραχή κυριαρχούν φόβος και άγχος, που δεν παρουσιάζονται σε ορισμένες καταστάσεις, αλλά ενοχλούν τον ασθενή τις περισσότερες ώρες με αυξομειούμενη ένταση. Νευρικότητα, υπεριδρωσία, ζάλη, ταχυκαρδία, στομαχικές διαταραχές συνοδεύουν την κατάσταση. «Κακές σκέψεις», κινδυνολογία, άγχος για την επόμενη μέρα κυριεύουν συχνά το μυαλό με αποτέλεσμα τη μείωση η και την αναστολή δραστηριοτήτων της καθημερινότητας. Η ανωτέρω διαταραχή εμφανίζεται συχνότερα σε γυναίκες κυρίως όταν υπάρχουν χρόνιες επιβαρύνσεις από εξωτερικές καταστάσεις. Στις κρίσεις πανικού παρουσιάζεται έντονο συναίσθημα φόβου συχνά συνοδευόμενο από ταχυκαρδία, στηθάγχη, αίσθημα πνιγμού, ζάλη, απώλεια συναίσθησης της πραγματικότητας. Αυτά τα συμπτώματα δεν εμφανίζονται σε συγκεκριμένες καταστάσεις αλλά συχνά στα καλά του καθουμένου ή σε καταστάσεις άγχους. Ο φόβος μπορεί να γίνει τόσο έντονος ώστε να εξελιχθεί σε φόβο θανάτου η τρέλας. Η διάρκεια των κρίσεων είναι μερικά λεπτά.
Τέλος στις φοβίες εμφανίζεται το συναίσθημα του φόβου σε συγκεκριμένες καταστάσεις, όπως σε κλειστούς η ανοιχτούς χώρους με μεγάλη συνάθροιση ατόμων (κλειστοφοβία και αγοραφοβία αντίστοιχα) ζωοφοβία, υψοφοβία π. χ.. Οι ανωτέρω καταστάσεις, στις οποίες εκτίθονται οι πάσχοντες δεν δικαιολογούν εν προκειμένω το φοβικό αίσθημα. Η κοινωνική φοβία παρουσιάζεται περισσότερο σε νεαρά άτομα που αισθάνονται άσχημα ανάμεσα σε μικρότερες ομάδες π.χ. σχολική τάξη εκδρομές, αθλητικά κλαμπ, φοβούμενα την παρατήρηση και την αποστροφή των συνομίληκων. Η κοινωνική φοβία αποτελεί την συχνότερη μορφή φοβίας δίχως ιδιαίτερη κατανομή φύλου. Οι υπόλοιπες φοβίες παρουσιάζονται συχνότερα σε γυναίκες. Η θεραπεία από τον ειδικό συνδυάζει φαρμακευτική χορήγηση και ψυχοθεραπεία κυρίως συμπεριφορική.

Ιδεοψυχαναγκασμός

Βασικό του σύμπτωμα είναι επαναλαμβανόμενες έμμονες ιδέες και έμμονες πράξεις. Οι έμμονες ιδέες απασχολούν συνεχώς τον πάσχοντα, τον ταλαιπωρούν, ενώ δεν έχουν κάποια πρακτική σημασία και συχνά είναι παράλογες. Το περιεχόμενο των ιδεών μπορεί να είναι ακόμη και βίαιο και πρόστυχο. Απεγνωσμένα προσπαθεί ο πάσχων να αντισταθεί στις ιδέες με αποτέλεσμα να χάνει την εμπιστοσύνη στον εαυτό του και να απομονώνεται. Οι έμμονες πράξεις, όσο ο πάσχων αντιστέκεται στην πραγματοποίησή τους, του δημιουργούν έντονο συναίσθημα φόβου και δυσανεξίας. Μετά από αυτή όμως δεν αισθάνεται ο ίδιος κάποια ιδιαίτερη ικανοποίηση η ανακούφιση, αλλά στενοχωριέται αντιλαμβανόμενος το παράλογο περιεχόμενό τους. Τα συμπτώματα μπορεί να αρχίσουν στην παιδική και εφηβική ηλικία παρουσιάζονται εξ’ ίσου και στα δύο φύλα και υπάρχει συχνά συνοσηρότητα με κατάθλιψη. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία, κυρίως φαρμακευτική σε συνδυασμό με συμπεριφορική ψυχοθεραπεία μπορεί μόνο να προλάβει την κοινωνική απομόνωση και να βοηθήσει στην φυσιολογική ένταξη του πάσχοντος στο κοινωνικό σύνολο.

Ψυχώσεις

Περιλαμβάνουν ως όρος ψυχικές διαταραχές όπου οι πάσχοντες ξεπερνούν τα όρια της πραγματικότητας αντιλαμβανόμενοι φανταστικές καταστάσεις που αφορούν τους ίδιους ή το περιβάλλον τους και που τους οδηγούν σε λανθασμένες εκτιμήσεις και αντιδράσεις με αποτέλεσμα να μην μπορούν να προσαρμοσθούν στην καθημερινότητα. Π.χ. φόβος ότι κάποιος παρακολουθείται ή ότι κάποιοι θέλουν το κακό του και τον κρυφακούνε με μικρόφωνα. Οι παρανοϊκές αυτές ιδέες συνοδεύονται συχνά από παραισθήσεις κυρίως ακουστικές (φωνές, κρότοι), αισθητικές, αλλά και σε πιο ηλικιωμένα άτομα και οπτικές. Τα αίτια των ψυχώσεων είναι πολλαπλά, π.χ. νευροεκφυλιστικά νοσήματα, τοξική επίδραση φαρμάκων στον εγκέφαλο, χρόνια εγκεφαλική υποξαιμία, αλλά και η σχιζοφρένεια, η μανία και η κατάθλιψη. Απαιτούν έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία από τον έμπειρο ειδικό.